Konkurs to nie loteria!

2 października 2020

Nie popełnij tych błędów przy organizacji konkursu na blogu czy w mediach społecznościowych!

Jak legalnie i poprawnie przeprowadzić kampanię promocyjną przy pomocy konkursu

Marketing na blogu czy w mediach społecznościowych jest istotnym narzędziem, umożliwiającym zwiększenie popularności danej strony, produktu czy usługi. Jest to również świetna alternatywa dla konwencjonalnych – oraz mogłoby się wydawać – bardziej kosztownych – działań promocyjnych. Ale czy zawsze?

Źle zakwalifikowana akcja promocyjna, która w istocie będzie loterią może przysporzyć organizatorowi nie tylko popularności wśród potencjalnych odbiorców ale także dotkliwą odpowiedzialność prawną.

Konkurs? Tak – ale w jaki sposób?

Atrakcyjność konkursu sprawia, że na blog lub stronę w mediach społecznościowych, może zawitać całkiem spora liczba użytkowników, którzy potencjalnie mogą stać się nabywcami oferowanych usług czy towarów. Albo po prostu zwiększyć zasięg danego bloga czy profilu.

Na pozór wydaje się, że nie ma nic prostszego – ustalenie nagrody, określenie warunków uczestnictwa w konkursie a na końcu jej przyznanie.

Ale czy na pewno?

Organizator konkursu musi być świadomy, że do swoje działania musi kierunkować przepisami kilku ustaw. By do nich przejść najpierw należy zadać sobie pytanie o to, czym jest konkurs w świetle polskiego prawa. Ta kwestia jest niezwykle istotna ale również problematyczna. Żadna ustawa nie zawiera bowiem legalnej definicji konkursu.

Przy określeniu pojęcia konkursu zasadne będzie przywołanie jego definicji za Słownikiem Języka Polskiego PWN: konkurs to

„1. impreza, przedsięwzięcie dające możność wyboru najlepszych wykonawców, autorów danych prac itp.

2. postępowanie mające na celu wybranie najlepszego kandydata na jakieś stanowisko”

Konkurs czy loteria?

Skoro prawo nie definiuje samego pojęcia konkursu, to jakie przepisy należy stosować? Otóż konkurs to nic innego jak określone w artykułach od 919 do 921 ustawy kodeks cywilny – przyrzeczenie publiczne:

Art. 919

§ 1. Kto przez ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności, obowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać.

§ 2. Jeżeli w przyrzeczeniu nie był oznaczony termin wykonania czynności ani nie było zastrzeżenia, że przyrzeczenie jest nieodwołalne, przyrzekający może je odwołać. Odwołanie powinno nastąpić przez ogłoszenie publiczne w taki sam sposób, w jaki było uczynione przyrzeczenie. Odwołanie jest bezskuteczne względem osoby, która wcześniej czynność wykonała.

Art. 920

§ 1. Jeżeli czynność wykonało kilka osób niezależnie od siebie, każdej z nich należy się nagroda w pełnej wysokości, chyba że została przyrzeczona tylko jedna nagroda.

§ 2. Jeżeli była przyrzeczona tylko jedna nagroda, otrzyma ją osoba, która pierwsza się zgłosi, a w razie jednoczesnego zgłoszenia się kilku osób – ta, która pierwsza czynność wykonała.

§ 3. Jeżeli czynność wykonało kilka osób wspólnie, w razie sporu sąd odpowiednio podzieli nagrodę.

Art. 921

§ 1. Publiczne przyrzeczenie nagrody za najlepsze dzieło lub za najlepszą czynność jest bezskuteczne, jeśli nie został w nim oznaczony termin, w ciągu którego można ubiegać się o nagrodę.

§ 2. Ocena, czy i które dzieło lub czynność zasługuje na nagrodę, należy do przyrzekającego, chyba że w przyrzeczeniu nagrody inaczej zastrzeżono.

§ 3. Przyrzekający nagrodę nabywa własność nagrodzonego dzieła tylko wtedy, gdy to zastrzegł w przyrzeczeniu. W wypadku takim nabycie własności następuje z chwilą wypłacenia nagrody. Przepis ten stosuje się również do nabycia praw autorskich albo praw wynalazczych.

Inaczej ma się sprawa w kontekście loterii – ta instytucja została wprost uregulowana w ustawie z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych. Zgodnie z jej art. 2 ust. 1 wskazuje, iż loteria jest rodzajem gry losowej:

„Grami losowymi są gry, w tym urządzane przez sieć Internet, o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik w szczególności zależy od przypadku. Są to (…) loterie promocyjne, w których uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe.

Już analiza samych definicji pozwala wyłonić zasadnicze różnice pomiędzy konkursem a loterią.

Konkurs wiąże się z podjęciem przez uczestnika konkretnego działania (lub zaniechania) bądź ze stworzeniem dzieła, utworu. Ocena zaś, kto zasługuje na nagrodę należy do Organizatora konkursu. Natomiast loteria – zgodnie zresztą z jej potocznym rozumieniem – jest grą losową. Przyznanie nagrody nie jest zależne od oceny działania uczestnika ale od przypadku.

Co ważne – organizacja loterii jest obwarowana ścisłymi przepisami ustawy o grach hazardowych – wymaga choćby (poza innymi obostrzeniami) uzyskania i opłacenia stosownego zezwolenia, a także ustanowienia nadzoru nad jej organizacją.

/W tym miejscu odesłania do artykułu o loterii – organizacji, wymogach formalnych jej przeprowadzenia, kto może pełnić nadzór nad jej organizacją/

O czym należy pamiętać organizując konkurs w mediach społecznościowych?

1. Regulamin

Każdy konkurs przeprowadzany nie tylko w mediach społecznościowych – ale generalnie w Internecie – podlega również ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Z tego też względu niezbędne jest określenie warunków jego przeprowadzenia w odpowiednim regulaminie. Jego treść jest zdeterminowana przede wszystkim ustawą kodeks cywilny, wskazywaną już ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną, przepisami podatkowymi – a także, jeśli konkurs jest skierowany do konsumentów – ustawą o prawach konsumenta.

Co przede wszystkim powinno znaleźć się w regulaminie konkursu?

Redagując regulamin konkursu trzeba mieć na uwadze wymogi wskazywanych wyżej ustaw. Przede wszystkim, zgodnie z art. 8 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną Organizator konkursu musi zawierać:

rodzaje i zakres usług świadczonych drogą elektroniczną;

rodzaje i zakres usług świadczonych drogą elektroniczną;
warunki świadczenia usług drogą elektroniczną, w tym:

wymagania techniczne niezbędne do współpracy z systemem teleinformatycznym, którym posługuje się usługodawca,
zakaz dostarczania przez usługobiorcę treści o charakterze bezprawnym;

warunki zawierania i rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną;
tryb postępowania reklamacyjnego.

Poza tym, regulamin należy uzupełnić o postanowienia dotyczące samego konkursu, a zatem tu w grę wchodzą przepisy kodeksu cywilnego, ustawy o prawach konsumenta czy choćby ustawy o ochronie danych osobowych.

Regulamin konkursu powinien być sformułowany w sposób jasny i precyzyjny, a to z tego względu, iż jego uczestnikom przysługuje prawo odwołania się do sądu – w razie sporu co do interpretacji postanowień. Zaś samo postępowanie sądowe to nie tylko dodatkowe koszty ale także może doprowadzić do utraty dobrego imienia przedsiębiorcy.

2. Udostępnienie regulaminu

Przepisy nakładają także na użytkownika mediów elektronicznych obowiązek zamieszczenia regulaminu w takim miejscu, alby każdy uczestnik mógł się zapoznać z jego treścią. Regulamin musi być zatem łatwo dostępny by przed przystąpieniem do konkursu można było się z nim zapoznać. Oczywiście nie ma przeszkód by regulamin był dostępny na stronie, która wymaga uprzedniego zarejestrowania się dla uzyskania dostępu. Wówczas uczestnikami konkursu będą wyłącznie osoby zarejestrowane.

3. Nagroda a podatek

Żaden konkurs nie może odbyć się bez nagrody. Co może nią być? W tym zakresie przepisy nie nakładają na organizatora konkursu obostrzeń – nagroda może być rzeczowa lub pieniężna. Nagrodą może być również usługa. Trzeba jednak pamiętać o fakcie, iż pewne przedmioty są wyłączone z obrotu albo obrót nimi jest reglamentowany i ograniczony – to przykładowo alkohol, papierosy, broń. Oferując takie nagrody Organizator naraża się na pewną odpowiedzialność prawną.

Podczas organizowania konkursu nie może umknąć także kwestia podatkowa.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10% wygranej lub nagrody. Prawny obowiązek pobrania oraz uiszczenia powyższego podatku ma tylko i wyłącznie wydający nagrodę.

Ustawa przewiduje również zwolnienia z obowiązku odprowadzania podatku – pod tym kątem każdy konkurs, w zależności od wartości przyznawanych nagród – musi być interpretowany indywidualnie.

4. Własność intelektualna

Niejednokrotnie warunkiem udziału w konkursie jest nadesłanie zdjęcia, sloganu reklamowego, nazwy produktu czy usługi. Celem Organizatora jest w tym przypadku wykorzystanie nie tylko konkursu jako narzędzia promowania marki ale także nadesłanych przez uczestników utworów. Jeśli w warunkach konkursu wprost nie zostanie zastrzeżone przeniesienie choćby autorskich praw majątkowych, to organizator nie nabywa prawa do posługiwania się takim sloganem/ nazwą czy zdjęciem.

Z tego względu w regulaminie konkursu dobrze jest zawrzeć postanowienia mówiące o ewentualnym przeniesieniu własności praw majątkowych do utworu.

5. Dane osobowe

Uczestnictwo w konkursie nierozerwalnie wiąże się z koniecznością podania danych osobowych. Organizator konkursu będzie przetwarzał takie dane jak imię, nazwisko, pseudonim czy adres e-mail, trzeba zatem mieć na uwadze obowiązki narzucone przez ustawę o ochronie danych osobowych oraz RODO.

Przede wszystkim na organizatorze konkursu ciąży obowiązek uzyskania wyraźnej (nie domyślnej) zgody na przetwarzanie danych osobowych a także poinformowanie uczestników przede wszystkim o:

tożsamości administratora danych osobowych oraz jego dane kontaktowe,
jeśli powołano inspektora ochrony danych – dane kontaktowe do inspektora ochrony danych,
celach przetwarzania danych osobowych, jak również podstawy prawnej ich przetwarzania,
prawnie uzasadnione interesy realizowane przez administratora, bądź stronę trzecią, w razie przetwarzania na podstawie art. 6 ust. 1 lit. f RODO,
jeśli istnieją, wskazanie odbiorców danych osobowych lub kategorii odbiorców danych osobowych,
wszelkich informacje o przekazywaniu danych osobowych do państw trzecich lub organizacji międzynarodowych, jak również o stwierdzeniu lub braku stwierdzenia przez Komisję odpowiedniego stopnia ochrony lub, w przypadku przekazania, o którym mowa w art. 46, art. 47, art. 49 ust. 1 akapit drugi, wzmiankę o odpowiednich lub właściwych zabezpieczeniach oraz o możliwościach uzyskania kopii danych lub o miejscu udostępnianych danych,
okresie, przez który dane osobowe będą przechowywane, a gdy to nie jest możliwe, kryteria ustalania tego okresu,
o prawie do żądania od administratora danych osobowych dostępu do danych osobowych dotyczących osoby, której dane dotyczą, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania oraz o prawie wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, jak również o prawie do przenoszenia danych.

Organizując konkurs na Facebooku, Instagramie czy Youtube sprawdź regulamin portalu!

Każda platforma społecznościowa w swoim regulaminie zawiera warunki dotyczące organizowania konkursów za swoim pośrednictwem. Ogłaszając konkurs warto się z nimi zapoznać by uniknąć przykrej niespodzianki znacznego ograniczenia zasięgów postu konkursowego czy wręcz zablokowania profilu.

Sam Facebook narzuca na organizatorów akcji promocyjnych (w tym konkursów) szereg wymogów. By zorganizować akcję należy przede wszystkim dopełnić takich czynności jak:

sporządzenie regulaminu,
określenie warunków oferty i wymagań wstępne (np. ograniczenia dotyczące wieku i miejsca zamieszkania),
zapewnienie zgodności z przepisami i warunkami dotyczącymi nagród oferowanych w ramach promocji (np. zarejestrowanie promocji i uzyskanie wszelkich obowiązkowych zezwoleń),
promocje na Facebooku muszą zawierać następujące zapisy:

pełne zwolnienie serwisu Facebook z odpowiedzialności przez każdego uczestnika,
informację, że promocja nie jest w żaden sposób sponsorowana, popierana ani przeprowadzana przez serwis Facebook ani z nim związana,
promocje można przeprowadzać na stronach lub w aplikacjach na Facebooku. Do przeprowadzania promocji nie można wykorzystywać prywatnych osi czasu ani połączeń ze znajomymi (np. niedozwolone jest stosowanie rozwiązań typu „udostępnij na swojej osi czasu, aby wziąć udział w promocji”, „udostępnij na osi czasu znajomego, aby uzyskać dodatkowe udziały w promocji”, czy „oznacz znajomych w tym poście, aby wziąć udział w promocji”).
Facebook nie pomaga w przeprowadzaniu promocji. Organizator promocji korzysta z serwisu Facebook do administrowania promocją na własną odpowiedzialność.

Z powyższych postanowień dowiadujemy się, że jakiekolwiek udostępnianie informacji związanych z konkursem oraz oznaczanie znajomych (tzw. tagowanie) jest zabronione przez regulamin portalu Facebook, innymi słowy, zabronione jest wymuszanie aktywności związanej ze stroną, czy też innymi użytkownikami Facebooka. Ponadto, uzależnianie udziału użytkownika od polubienia strony jest również sprzeczne z zapisami regulaminu serwisu.